အခ်ိန္-ဟင္းလင္းျပင္ (သို ့မဟုတ္) ရီေလတီဗတီ သို ့ေျခလွမ္းစတင္ျခင္း - အပိုင္း (၁) ( ေသာ္ဇင္ထြန္း )

Newton ဆိုတဲ့ သိပၸံဘုရင္ တစ္ပါး ကိုေမးခြန္း ျပန္ထုတ္ရဲ ခဲ့တဲ့ Einstein ဆိုတဲ့ လူငယ္ေလး တစ္ေယာက္ ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ ့လူသားေတြရဲ ့သမိုင္းဟာ တစ္ဆစ္ခ်ိဳးေျပာင္းလဲခဲ့ရပါတယ္ ။ Issue 6 မွာပါခဲ့တဲ့ေဆာင္းပါးကို နဲနဲအက်ဥ္းခ်ဳပ္ ၊ အပိုင္းေတြ ခြဲျပီး ေန ့စဥ္တင္ေပးသြားပါ့မယ္ ။ Interstellar လဲရန္ကုန္မွာရံုတင္တဲ့အခ်ိန္ ၊ ျပီးေတာ့ ရီေလတီဗတီ သေဘာတရား ကို လဲေမးေနၾကတယ္ဆိုေတာ့ ဒီအခန္းဆက္ ေဆာင္းပါးမွာ ကၽြန္ေတာ္နဲ ့ ရီေလတီဗတီ အေၾကာင္းတူတူေလ့လာရေအာင္ေနာ္ ။

ပကတိ (Absolute) နဲ ့ ႏွိဳင္းရ (Relative)
----------------------------------------------
ပကတိ (absolute) ဆိုတာ တစ္ျခားေသာ အရာေတြအေပၚမွာ မူတည္ျခင္းမရွိဘဲ သူ ့သတ္မွတ္ခ်က္ တစ္ခု ကို သူ လိုက္နာေနတာကိုေျပာတာပါ ။ ႏွိဳင္းရ (Relative) ဆိုတာ က ေတာ့ တစ္ျခားေသာ အရာေတြေပၚမွာ မူတည္ျပီး ေျပာင္းလဲ တတ္တာ ဆိုလိုတာပါ ။ လြယ္လြယ္ဆိုရင္ ပကတိဆိုတာကေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ မ်က္ႏွာ မမ်ား ၊ တစ္ျခားေကာင္မေလးေတြဘယ္ေလာက္ပဲလွေနပါေစ ဘယ္ေတြပဲျဖစ္ေနျဖစ္ေန သူ ့ေကာင္မေလး တစ္ေယာက္ကလြဲရင္ တစ္ျခားသူ ကိုစိတ္မ၀င္စားတဲ့ ေကာင္ေလးေပါ့ ။ ႏွိဳင္းရ ဆိုတာကေတာ့
သူ ့ရဲ ့အခ်စ္ကတည္ျမဲမေနဘူး ၊ ဟိုေကာင္မေလး ေခ်ာရင္ ဟိုေကာင္မေလး ေနာက္ ပါသြားလိုက္ ၊ ဒီေကာင္မေလး ေခ်ာရင္ဒီေကာင္မေလးေနာက္ ပါသြားလိုက္နဲ ့ ေကာင္မေလး ေတြအလွေပၚမူတည္ျပီး လိုက္ေျပာင္းေနတဲ့ေကာင္ေလး ေပါ့ ။ 

ေရြ ့လ်ားျခင္း (Motion)
------------------------
ရီေလတီဗတီ သီအိုရီ (Relativity Theory) ကို ေသခ်ာစဥ္းစာေတာ့မယ္ဆိုရင္ အေျခခံကေန ျပန္ျပီး အကုန္လံုးကိုထဲ့သြင္းစဥ္းစားမွရပါမယ္ ။ အရာ၀တၳဳ တစ္ခုရဲ ့ေရြ ့လ်ားျခင္း ကို ့စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္ ။ Aristotle ရဲ ့အဆို အရ “အား” ဟူသည္ျငိမ္သက္ေနေသာ အရာ၀တၳဳမ်ားကိုစတင္ ေရြ ့လ်ားေစေသာအရာတစ္ခုျဖစ္သည္ တဲ့။ Galileo နဲ ့ Newton တို ့ႏွစ္ေယာက္ မတင္ခင္ေခတ္မွာ လူေတြဟာ အေရြ့နဲ ့ပတ္သတ္တဲ့အခါမွာ Aristotle ရဲ ့ နိယာမ ေတြ အတိုင္းအသံုးျပဳၾကပါတယ္ ။ Aristotle အရဆိုရင္ အရာ၀တၳဳႏွစ္ခု ဟာ အျမင့္တစ္ခု က ေန ျပဳတ္က်တဲ့အခါ မွာ ျဒပ္ထုပိုၾကီးတဲ့အရာ ဟာ ပိုျပီး ျမန္ျမန္က်မယ္လို ့ဆိုပါတယ္ ။ ဆူးေလမီးသတ္ေမွ်ာ္စင္ေပၚ ကေန အုတ္ခဲတစ္လံုးနဲ ့ ေဂၚလီလံုးတစ္လံုး ကို ပစ္ခ်လိုက္တဲ့အခါမွာ အုတ္ခဲဟာ ေဂၚလီလံုးထက္အရင္ ေျမၾကီးေပၚက် မယ္လုိ ့Aristotle က ဆိုပါတယ္ ။ Aristotle ရဲ ့ ထံုးတမ္းမွာ ညီမွ်ျခင္းတစ္ခုဟာ ဒီကိစၥ မွာအဆင္ေျပပီဆိုတာနဲ ့ အဲ့ညီမွ်ျခင္း ကို တျခား ကိစၥေတြမွာလဲ အသံုးျပဳႏိုင္တယ္လို ့ယူဆၾကပါတယ္ ။ အဲ့ေတာ့ Galileo မတိုင္ခင္ထိ လူေတြဟာ အုတ္ခဲနဲ ့ ေဂၚလီလံုး ကိုလဲ ပစ္မခ်ဖူးပါဘူး ။ (မေတာ္ေခါင္းေပၚက်ရင္ Aristotle လဲကယ္ႏိုင္တာမဟုတ္ ) ။
Galileo ဟာ Aristotle ရဲ ့အဲ့ဒီ နိယာမ မွားေၾကာင္း ကို Galileo ဟာ Pisa ျမိဳ ့က ေစာင္းေနတဲ့ ေမွ်ာ္စင္ၾကီး (the leaning tower of Pisa) ေပၚကေနျပီး ေတာ့ အေလးခ်ိန္မတူတဲ့ ပစၥည္းႏွစ္ခုကို ခ်ျပပီး စမ္းသပ္ခဲ့တယ္လုိ ့ဆိုပါတယ္ ။ အင္းးး ဒါကေတာ့ခ်ဲ ့ကားတာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ။ သူတကယ္ အဲ့ ေမွ်ာ္စင္ေပၚတက္စမ္းမယ္ေတာ့မထင္ ။ မေတာ္ ေအာက္က လူေခါင္းကြဲရင္ ေလ်ာ္ရမဲ့ အလုပ္မ်ိဳးသူလုပ္မွာ မဟုတ္ ။ သူတကကယ္လုပ္ခဲ့တကေတာ့ ေခ်ာေမြ ့ေနတဲ့ ကုန္းဆင္း ေလးတစ္ခုကေန သူ ဟာ အေလးခ်ိန္မတူတဲ့ ေဘာလံုးႏွစ္ခုကို (အခ်ိန္တစ္ခုထဲမွာ) လွိမ့္ခ်ခဲ့ရာ ကေန ျပီး ဒီေဘာလံုးႏွစ္ခုဟာ ေျမျပင္ေပၚကို တစ္ခ်ိန္ထဲက်ေရာက္တယ္ဆိုတာ ကိုေတြ ့ရွိခဲ့ပါတယ္ ။ သူ ့ရဲ ့တိုင္းတာခ်က္ေတြ အရ အရာ၀တၳဳႏွစ္ခုလံုးဟာ သူတို ့ရဲ ့အရွိန္ေတြ ဟာ ႏွဳန္းတစ္ခုထဲေပၚမူတည္ျပီးေျပာင္းလဲပါတယ္ တဲ့ ။ ဒါကို ယူျပီးေတာ့ ေဒါင္လိုက္ျပဳတ္က်တဲ့ ေလထုရဲ ့ခုခံအား ( Air Resistance ) ကိုေက်ာ္လြန္ႏိုင္တဲ့ ၀တၳဳႏွစ္ခုဟာလဲ သူတို ့ရဲ ့ အေလးခ်ိန္ ျဒပ္သား ေတြအေပၚဘာမွမမူတည္ဘဲနဲ ့ ေနရာတစ္ခုထဲက တစ္ခ်ိန္ထဲ က်လုိ ့ရွိရင္ ေျမေပၚကိုတစ္ခ်ိန္ထဲေရာက္ပါတယ္ ။ ေက်ာက္ခဲ နဲ ့ငွက္ေမြး ကို ေလကိုစုပ္ထုပ္ထားတဲ့ ဖန္ျပြန္ေခ်ာင္း ေတြထဲမွာ စမ္းသပ္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ တစ္ခ်ိန္ထဲက်ပါတယ္ ။ 

 ------------------------------------------------------------------------------
<< ေသာ္ဇင္ထြန္း >> ( အပိုင္း ၂ ဆက္တင္မယ္ေနာ္ ) 
Curiosity Science Magazine

- Hawking, S. (1996). The illustrated A brief history of time (Updated and expanded ed.). New York: Bantam Books.
- Hawking, S. (2001). The universe in a nutshell. New York: Bantam Books.