အခ်ိန္-ဟင္းလင္းျပင္ (သို ့မဟုတ္) ရီေလတီဗတီ သို ့ေျခလွမ္းစတင္ျခင္း - အပိုင္း (၂) ( ေသာ္ဇင္ထြန္း )

"Previously on the Relativity Theory" - Aristotle အရဆိုရင္ အရာ၀တၳဳႏွစ္ခု ဟာ အျမင့္တစ္ခု က ေန ျပဳတ္က်တဲ့အခါ မွာ ျဒပ္ထုပိုၾကီးတဲ့အရာ ဟာ ပိုျပီး ျမန္ျမန္က်မယ္လို ့ဆိုပါတယ္ ။ Galileo ဟာ Aristotle ရဲ ့အဲ့ဒီ နိယာမ မွားေၾကာင္း ကို ေခ်ာေမြ ့ေနတဲ့ ကုန္းဆင္း ေလးတစ္ခုကေန သူ ဟာ အေလးခ်ိန္မတူတဲ့ ေဘာလံုးႏွစ္ခုကို (အခ်ိန္တစ္ခုထဲမွာ) လွိမ့္ခ်ခဲ့ရာ ကေန ျပီး ဒီေဘာလံုးႏွစ္ခုဟာ ေျမျပင္ေပၚကို တစ္ခ်ိန္ထဲက်ေရာက္တယ္ဆိုတာ နဲ ့ျပခဲ့ပါတယ္ ။

"NOW" ......

Newton ရဲ ့ ေရြ ့လ်ားျခင္း နိယာမသံုးခု
----------------------------------------------------------
အေလးခ်ိန္မတူတဲ့အရာ၀တၳဳေတြတစ္ခ်ိန္ထဲက်တဲ့အခ်က္ ကို အေျခခံျပီးေတာ့ Newton ဟာ သူ ့ရဲ ့ေရြ့လ်ားမွဳနိယာမေတြကိုတြက္ထုတ္ခဲ့ပါတယ္ ။ ခုနက ေခ်ာေမြ ့တဲ့ ကုန္းဆင္းေလး ကို ျပန္ၾကည့္ရေအာင္ ။ သူတို ့ႏွစ္ခုေပၚ သက္ေရာက္ေနတဲ့ အား ဟာ သူ တို ့ရဲ ့အေလးခ်ိန္ေတြပါပဲ ။ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ Net Force လို ့ေခၚတဲ့ ျပင္ပအား သက္ေရာက္မွဳမရွိဘူးေပါ့ ။ ျပင္ပအားတစ္ခုသာသက္ေရာက္လိုက္မယ္ဆို၇င္ သူတို ့ရဲ ့ က်ႏွဳန္းတူတာမွာမဟုတ္ဘူး ။ အား သက္ေရာက္ခံရတဲ ေကာင္က ပိုျပီး ျမန္ျမန္ေရြ့ေတာ့မွာေပါ့ ။ အဲ့ဒီေတာ့ ေကာက္ခ်က္ ခ်လို ့ရတာ က “အား” လို ့ေခၚတဲ့ Force ဆိုတဲ့ အရာ ရဲ ့အဓိက အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ ဟာ အရွိန္ကို ေျပာင္းလဲေစတာေပါ့ ။ အရင္က Aristotle ယူဆခဲ့သလို စတင္ ျပီးေရြ့လ်ားဖို ့တစ္ခုထဲအတြက္မဟုတ္ဘူးေပါ့ ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေရြ ့လ်ား ေနတဲ့ အရာ၀တၳဳတစ္ခု ဟာ ျပင္ပအားတစ္ခု၏ သက္ေရာက္မွဳကိုမခံရမျခင္း သူ ့ရဲ ့ နဂို အရွိန္နွဳန္းျဖင့္သာဆက္လက္သြားလာေနမယ္ လို ့ဆိုလိုပါတယ္ ။ ဒီအဆို ကို နဲနဲရင္းႏွီးသလိုမ်ားမျဖစ္မိဘူး လား?? ၁၆၈၇ ခုႏွစ္မွာ “Principia Mathematica” လို ့ေခၚလို ့တဲ့ Sir Isaac Newton ေရးသားခဲ့တဲ့ စာအုပ္မွာ
အဲ့နိယာမ ကိုေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္ ။ Newton ရဲ ့ပထမနိယာမ ( Newton’s First Law of Motion ) လုိ ့လူသိမ်ားပါတယ္ ။ အဲ့ဒီလို ေရြ့လ်ားေနတဲ့ အရာ၀တၳဳကို ျပင္ပ အား သက္ေရာက္ခဲ့ရင္ ( F=ma ) ဆိုတာကို ေတာ့ Newton ရဲ ့ ဒုတိယ နိယာမ (Newton’s Second Law of Motion) လို ့လူသိမ်ားပါတယ္ ။ ဒီ ဒုတိယ နိယာမ ကို ကိုင္ဆြဲျပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို ့ဟာ ခုနက အေလးခ်ိန္မတူတဲ့ အရာ၀တၳဳႏွစ္ခု ဘာလို ့ တစ္ခ်ိန္ထဲက်လဲဆိုတာကို တိတိက်က်ေျဖရွင္းလို ့ရပါတယ္ ။ F=ma အရ (m = ျဒပ္ထု , a = အရွိန္ေျပာင္းလဲျခင္း ) ဘာလို ့လဲဆိုေတာ့ ျဒပ္ဆြဲအားေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚတဲ့ တူညီတဲ့ အရွိန္ေျပာင္းလဲႏွဳန္း တစ္ခု ( Acceleration due to Gravity, g = 9.81 m/s) နဲ ့အတူ ႏွစ္ခုလံုးဟာ အတူတကြဆင္းရတာေၾကာင့္ပါ ။ ပိုၾကီးတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ေပၚမွာ သက္ေရာက္တဲ့အားကလဲပိုပီး ၾကီးမားပါတယ္ ။ သက္ေရာက္မွဳအား ကို တည္ျပီး ျဒပ္ထု နဲ ့စားတ့ဲအခါသူတို ့ရဲ ့က်ဆင္းမွဳႏွဳန္း ဟာ တူတူ ပဲထြက္လာပါတယ္ ။

Newton ရဲ ့ေနာက္ထပ္ၾကီးက်ယ္တဲ့ေတြ ့ရွိခ်က္တစ္ခုကေတာ့ ျဖင့္ F= G (m1 x m2 /r2 ) ဆိုတဲ့ ညီမွ်ျခင္းပါ ။ (G = 6.67384 × 10-11 m3 kg-1 s-2 ) အရာ၀တၳဳႏွစ္ခုၾကားမွာ ရွိေသာ ဆြဲငင္အားသည္ ထိုအရာ ၀တၳဳႏွစ္ခု၏ျဒပ္ထုမ်ား ေျမွာက္လဒ္ ႏွင့္ တိုက္ရိုက္ အခ်ိဳးက်ျပီး သူတို ့ၾကားရွိ အကြာအေ၀း ၏ ႏွစ္ထိပ္ကိန္းႏွင့္ေျပာင္းျပန္အခ်ိဳးက်သည္ ဟု အဓိပၸာယ္ရပါသည္။ ။ ဆိုိလိုခ်င္တာက ထိုျဒပ္ထုႏွစ္ခုအနက္မွ တစ္ခုကို ႏွစ္စ တိုးလိုက္ပါက နဂိုအားထက္ ႏွစ္ဆ ပိုမ်ား သြားမည္ျဖစ္သည္။ သို ့မဟုတ္ႏွစ္ခုၾကားမွ အကြားအေ၀း ကို ေျပာင္းလဲလိုက္ပါက သက္ေရာက္မွဳသည္ခ်က္ျခင္းျဖစ္ေပၚရေပမည္ ။ (ဒီအခ်က္ေနာက္မွာျပန္ပါလာပါဦးမယ္ ။)

ပကတိဟင္းလင္းျပင္ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း
-------------------------------------------

Newton နဲ ့ Aristotle ရဲ ့ နိယာမ ေတြ မွာ အဓိက ျခားနားတဲ့အခ်က္ကေတာ့ ရပ္ေန မွဳ (rest) အေပၚမွာ ကြာျခားတဲ့အျမင္ ပါပဲ ။ Aristotle ဟာ ကမၻာေျမၾကီး ဟာ တည္ျငိမ္ ေနတဲ့အေျခအေန တစ္ခု မွာ ရွိတယ္လို ့ဆိုျပီး စဥ္းစားခဲ့ပါတယ္ ။ ဒါေပမဲ့ Newton နိယာမ ေတြ မွာ ေတြ မွာေတာ့ ရပ္ေနမွဳ ဟာ တရားေသ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး ။ ဥပမာ ကၽြန္ေတာ္ က ရထားေပၚမွာ ေနမယ္ဆို၇င္ရထား က ရပ္ေနျပီး ျပင္ပ က အရာေတြကသာ လွဳပ္ရွားသလို ျဖစ္ေနတယ္ ။ ရထားေအာက္ကလူအတြက္ေတာ့ ျပင္ပက ရပ္ေနျပီး ရထားက လွဳပ္ရွားသလို ျဖစ္ေနတယ္ ။ ရထား ကို ျငိမ္ေနျပီး ေျမၾကီး က ေရြ ့ေနတာလို ့တြက္လဲ တူတူ ပဲ ။ ရထားက ျငိမ္ေနျပီ ေျမၾကီးလွဳပ္ေနတယ္တြက္လဲတူတူပဲ ။ တြက္ခ်က္မွဳေတြ လုပ္ၾကည့္လိုက္ရင္ ဘယ္ဟာက လွဳပ္ရွားတယ္ ပဲ ယူယူ အေျဖက တူတူ ပဲထြက္လာပါတယ္ ။ အဲ့ဒီေတာ့ ပကတိတရားေသယူလို ့ရတယ္ဆိုတာ မရွိေတာ့ဘူးေပါ့ ။ ( ရထားနဲ ့ေျမၾကီး ၾကားက ႏွိဳင္းရ အလွ်င္ (relative velocity) ဟာ ပမာဏ တူျပီး ဦးတည္ခ်က္ ကြဲပါတယ္ ။)

ဒီ အေတြးအေခၚ ကိုခ်ဲ ့ျပီး ပိုရွင္းေအာင္ေတြးၾကည့္၇ေအာင္။ ကၽြန္ေတာ္က ေနျပီး ေတာ့ “မႏၱေလးျမိဳ ့ကိုဘယ္ေလာက္ေ၀းလဲ” လို ေမးရင္ ခင္ဗ်ား ဘယ္လိုေျဖမလဲ ? တကယ္ဆို အဲ့ေမးခြန္းမွာ ဘာအဓိပၸာယ္မွမရွိပါဘူး ။ မႏၱေလး ျမိဳ ့ကိုဘယ္ေလာက္ေ၀းလဲ ဆိုတာ ဘယ္ကေန တိုင္းလဲဆိုတာအေပၚ မူတည္ပါတယ္ ။ မႏၱေလးဟာ ရန္ကုန္ကေန ဘယ္ေလာက္ေ၀း လဲ ? ပဲခူးကေန ဘယ္ေလာက္ေ၀းလဲ ? ေတာင္ၾကီး ကေန ဘယ္ေလာက္ေ၀းလဲ ? ဆိုမွသာ ေျဖလုိ ့ရတဲ့ ေမးခြန္းျဖစ္လာပါတယ္ ။ မႏၱေလးျမိဳ ့ရဲ ့ အကြာအေ၀း ဆိုတာ ဘယ္ကေန ၾကည့္လဲဆိုတာအေပၚ မူတည္ပါတယ္ ။ သူမွာ ပကတိ အကြာအေ၀း (Absolute Distance) ရယ္လို ့မရွိပါဘူး ။ ႏွိဳင္းရ အကြာအေ၀း (Relative Distance) ပဲရွိပါတယ္။

 အကြာအေ၀း ဆို တာ တစ္ေနရာ က ေန တစ္ေနရာ ကို ရည္ညႊန္းတဲ့ ႏွိဳင္းရတစ္ခုပါပဲ ။ ထို ့အတုူပဲ Cartesian Co-ordinate မွာ လဲ Origin (0,0,0) ဟာ ကိုယ္ၾကိဳက္တဲ့ေနရာမွာခ်ႏိုင္ပါတယ္ ။ ပကတိ ယူလို ့ရတဲ့ေနရာ ဆိုတာမရွိပါဘူး ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ဆို၇င္ Newton ရဲ ့အယူအဆ ေတြ ဟာ ပကတိ ဟင္းလင္းျပင္ (absolute space) ရဲ ့ အယူအဆ ကို တြန္းလွန္လိုက္တဲ့သေဘာပါပဲ ။

Newton ေကာ Aristotle ေကာ ရဲ ့တူညီတဲ့ ယူဆခ်က္ကေတာ့ သူတို ့ႏွစ္ေယာက္စလံုးဟာ အခ်ိန္ကို ပကတိျဖစ္တယ္လို ့ယူဆတာပါပဲ ။ အေျခအေနတစ္ခု ရဲ ့ ၾကာခ်ိန္တစ္ခု ဟာ ဘယ္ေတာ့မွမေျပာင္းလဲႏိုင္ဘူး ။ ဘယ္လို ပဲတိုင္းတိုင္း ဒီအခ်ိန္တစ္ခု ဟာ တရားေသျဖစ္ေနရမဲ့ဆိုတဲ့သေဘာပါပဲ ။ အခ်ိန္ (time) ဟာ ဟင္းလင္းျပင္ (space) အေပၚမွာမူတည္မွဳလံုး၀ မရွိတဲ့အရာတစ္ခုေပါ့။ အခ်ိန္သည္ေျပာင္းလဲျခင္းမရွိ ။ တစ္သမတ္ သေဘာကိုေဆာင္သည္ေပါ့ ။ ဒါေပမဲ့ ဒီဟာကေကာ အျမဲမွန္ေနပီတဲ့လား?

-------------------------------------------------------------------------------------
<< ေသာ္ဇင္ထြန္ >> Curiosity Science Magazine

( အလင္းရဲ ့အလွ်င္နဲ ့ Aether အေၾကာင္းကို အပိုင္း ၃ မွာလာပါမယ္ )

References :
-Hawking, S. (1996). The illustrated A brief history of time (Updated and expanded ed.). New York: Bantam Books.
-Hawking, S. (2001). The universe in a nutshell. New York: Bantam Books