အခ်ိန္-ဟင္းလင္းျပင္ (သို ့မဟုတ္) ရီေလတီဗတီ သို ့ေျခလွမ္းစတင္ျခင္း - အပိုင္း (၃) ( ေသာ္ဇင္ထြန္း )

Previously on the Theory of Relativity : အေလးခ်ိန္မတူတဲ့အရာႏွစ္ခု အျမင့္တစ္ခုကေန ျပဳတ္က်တဲ့အခါမွာ ေျမျပင္ေပၚတစ္ခ်ိန္ထဲေရာက္တယ္ဆိုတာ ကို Galileo က သက္ေသျပခဲ့ပါတယ္ ။Newton က သခ်ၤာနည္းအရရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီအဆိုကိုအေျခခံျပီး သူ က ေရြ ့လ်ားမွဳဆိုင္ရာ နိယာမ ၃ ခုကိုထုတ္္ခဲ့ပါတယ္ ။ ဒီနိယာမေတြကိုခ်ဲ ့စဥ္းစားတဲ့အခါ ပကတိ ဟင္းလင္းျပင္ (absolute space) ဆိုတဲ့အယူအဆ ကို လူေတြက ပယ္ခ့ဲပါတယ္ ။ 

Now...

အလင္းရဲ ့အလွ်င္
--------------------

ကၽြန္ေတာ္တုိ ့လူသားေတြဟာ Newton ျပီးေတာ့ ေနာက္ႏွစ္မ်ားစြာမွာ ဒီ ေရြ့လ်ားမွဳဆိုင္ရာ နိယာမ သံုးခု ( Newton’s three laws of motion) ကို စိတ္ခ်စြာ အေျခအေနတိုင္းမွာ အသံုးခ်ေနခဲ့ပါတယ္ ။ ကၽြန္ေတာ္တို ့ရဲ ့အသံုးခ်မွဳေတြဟာ ကားေမာင္းတာမ်ိဳး ၊ သာမန္ ပစၥည္းေတြ ေရြ ့လ်ားသြားလာတာမ်ိဳး ေတြ ေလာက္မွာေတာ့ မွန္ကန္ေနေပမဲ့ အရာ၀တၳဳေတြဟာ အလင္းရဲ ့အလွ်င္နဲ ့သြားတာကို ေလ့လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ကေမာက္ကမ ေတြ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္ ။
တကယ္တမ္းအလင္းရဲ ့အလွ်င္ဟာ အနႏၱကိန္းတစ္ခုမဟုတ္ဘူး (တိက်တဲ့အလွ်င္တစ္ခုရွိရမယ္) ဆိုတဲ့ အယူကို ကိုင္ျပီးတြက္ခ်က္ခဲ့သူဟာ Ole Christensen Roemer ဆိုတဲ့ နကၡတၱေဗဒ ပညာရွင္တစ္ဦးပါ ။ ဂ်ဴပီတာျဂိဳဟ္ ရဲ ့လ ဟာ ဂ်ဴပီတာ ျဂိဳဟ္ ကိုပတ္တာကိုၾကည့္ျပီး သူတြက္ခ်က္ခဲ့တာပါ ။ (တြက္ခ်က္ပံုအေသးစိတ္ကို မေဖာ္ျပေတာ့ပါ ။ ) အလင္းရဲ ့အလ်င္ဟာ တစ္စကၠန္ ့မွာ မိုင္ေပါင္း ၁၄၀၀၀၀ သြားႏုိင္တယ္လို ့တြက္ခ်က္ခဲ့ပါတယ္ ။ Roemer ရဲ ့တြက္ခ်က္မွဳက အေျဖဟာ အတိအက်ၾကီးေတာ့ မဟုတ္ေသးေပမဲ့ ေတာ္ေတာ္ကို ေကာင္းတယ္လုိ ့ေျပာလို ့ရပါတယ္ ။ Newton မတိုင္ခင္ဆယ္ႏွစ္ေလာက္ကတြက္ခဲ့တာပါ ။ ဒါေပမဲ့ Newton ရဲ ့ပကတိဟင္းလင္းျပင္အယူအဆ ကို ပယ္ေဖ်ာက္ခဲ့တဲ့ တဲ့ နိယာမေတြ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ဒီအလင္းအလွ်င္ ဟာ တိက်တဲ့ ႏွဳန္းတစ္ခုရွိရမယ္လုိ ့လူေတြဟာ မယံုၾကည္ေတာ့ပါဘူး ။

ေနာက္ထပ္အလင္းနဲ ့ပတ္သတ္တဲ့ တိက်တဲ့ သီအိုရီေတြ ကို James Clerk Maxwell ဟာ ၁၈၆၅ ခုနွစ္မွာ ထုတ္ခဲ့ပါတယ္ ။ Maxwell ရဲ ့နိယာမ ေတြအရ ဆိုရင္ အလင္းဟာ တိက်ေသခ်ာတဲ့ ႏွဳန္းတစ္ခုနဲ ့သြားရပါမယ္ ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ အလင္းအလွ်င္ဟာ ကိန္းေသတစ္ခု ျဖစ္ေနရမယ္ ။ ဒါေပမဲ့ ဒီမွာ ျငင္းစရာေတြျဖစ္လာပါျပီ ။ Newton ရဲ ့နိယာမေတြ အရဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို ့ဟာ ပကတိဟင္းလင္းျပင္ ရဲ ့အယူအဆ ကို ပယ္ထုတ္လိုက္ျပီးျပီ ။ ပကတိဟင္းလင္းျပင္ မရွိတဲ့ အခ်ိန္မွာ တိက်ေသခ်ာတဲ့ အရွိန္ တစ္ခုကို ရဖို ့ဆိုတာ အဓိပၸာယ္မရွိေတာ့ဘူးေလ ။ အရွိန္ဆိုတာ အတုိင္း အတာ (Displacement) ကိုတည္ျပီး အခ်ိန္ (Time) (အခ်ိန္ကို ပကတိတန္ဖိုးရွိတယ္လို ့ယူဆထား) နဲ ့စားထားတာပါ ။ ပကတိအတိုင္းအတာလို ့မွမရွိတဲ့အခါမွာေတာ့ တိက်တဲ့ အရွိန္ (သို ့) ကိန္းေသ အရွိန္ တစ္ခု ဆိုတာလဲ
တစ္ခုခုကိုမူတည္ျပီး ႏွိဳင္းရသေဘာနဲ ့ယူမွျဖစ္ေတာ့မွာေပါ့ ။

အဲ့ဒီမွာ သိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ Maxwell နဲ ့ Newton ႏွစ္ေယာက္ကို ညွိဖုိ ့အတြက္ Ether (luminiferous aether) လို ့ေခၚတဲ့ ပစၥည္းတစ္ခု ရွိတယ္လို ့ယံုၾကည္လိုက္ပါတယ္ ။ ကၽြန္ေတာ္တို ့ ရဲ ့ စၾကာ၀ဠာၾကီးဟာ Ether ဆိုတဲ့အရာေတြနဲ ့ျပည့္ႏွက္ေနတယ္ ။ Ether ဆိုတဲ့ အရာဟာေနရာတိုင္းမွာရွိတယ္ ။ ဘာမွမရွိတဲ့ ဟင္းလင္းျပင္ ထဲမွာေတာင္မွ ether ကေတာ့ရွိေနတယ္ ။ အသံဟာ ေလ ကို ၾကားခံနယ္အျဖစ္အသံုးျပဳျပီးေတာ့ သြားသလို အလင္းဟာလဲ ether ကိုၾကားခံနယ္အျဖစ္သြားတယ္လို ့ ယူဆၾကပါတယ္ ။ အဲ့ဒီေတာ့ ether ကိုမူတည္ျပီး အလင္းရဲ ့အလ်င္ကို ႏွိဳင္းရ သေဘာယူ ရမယ္ဆိုျပီး ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကပါေတာ့တယ္ ။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ နားလည္မွဳယူလိုက္တ့ဲသေဘာပဲေပါ့ ။ ether ရဲ ့ေရြ့လ်ားမွဳ နဲ ့ ခင္ဗ်ားရဲ ့ေရြ့လ်ားမွဳ (လူတစ္ေယာက္ဟာ ဘယ္ေတာ့မွရပ္မေနႏိုင္ပါဘူး ၊ ကမၻာနဲ ့အတူတူ စၾကာ၀ဠာၾကီးထဲမွာ တစ္နာရီကိုမိုင္ေပါင္းတစ္ေထာင္ ခန္ ့နဲ ့ခရီးသြားေနရပါတယ္ ။) ေတြေပၚမူတည္ျပီး ခင္ဗ်ားနဲ ့ကၽြန္ေတာ္ ရဲ ့ အလင္းကိုတိုင္းတာမွဳလိုက္ရင္ အလင္းရဲ ့အလွ်င္ ေတြဟာကြာလိမ့္မယ္ ။ ဒါေပမဲ့ အလင္း က ေနျပီးေတာ့ ether ေပၚမူတည္ျပီး ့သြားေနတဲ့အလွ်င္ ကေတာ့ တသမွတ္ထဲျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္ ။

 
ဥပမာေပးရရင္ ether ေနရာမွာ ခင္ဗ်ားရဲ ့မိခင္ကို အစားထိုးၾကည့္ပါ ။ အလင္းေနရာမွာ ခင္ဗ်ားကို အစားထိုးၾကည့္ပါ ။ ခင္ဗ်ားအေပၚထားတဲ့ခင္ဗ်ားမိခင္ရဲ ့သေဘာထား ေမတၱာဟာဘယ္ေတာ့မွမေျပာင္းလဲႏိုင္ပါဘူး ။ တသမွတ္ထဲအျမဲခ်စ္ေနမွာပါ ။ ဒါေပမဲ့ ခင္ဗ်ားအေပၚ ခင္ဗ်ားသူငယ္ခ်င္း ေမာင္ေမာင္ ထားတဲ့ သေဘာတရားနဲ ့ ေအာင္ေအာင္ ထားတဲ့ သေဘာတရားေတြဟာ ခင္ဗ်ားနဲ ့ေမာင္ေမာင္တို ့ ေအာင္ေအာင္တုိ ့ေပၚမွာသာ သက္ဆိုင္တဲ့ သေဘာတရား ပါ ။ ဒီသေဘာတရား ကို ပိုျပီး တိတိက်က်ေျပာမယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္ တို ့ကမၻာေျမၾကီးသည္ပင္လွ်င္ ether ထဲမွာ လည္ပတ္ေနရပါတယ္ ။ ဒီ ether အယူအဆ တိုင္း သာဆိုရင္ အလင္းအလွ်င္ ကို ကမၻာ့သြားရာလမ္းေၾကာင္း အတိုင္း တိုင္းတာရင္ ပိုမ်ားျပီး ကမၻာ့သြားရာလမ္းေၾကာင္း ရဲ ့ေထာင့္မွန္အေနအထား က တိုင္းမယ္ဆိုရင္ ပိုနည္းရပါလိမ့္မယ္ … ။ အဲ့ဒီအတိုင္း ကို ၁၈၈၇ ခုႏွစ္မွာ Albert Michelson နဲ ့Edward Moley တို ့ႏွစ္ေယာက္ ဟာ အဲ့ဒီအတိုင္းကို အလင္း ရဲ ့အလွ်င္ကိုတိုင္းတာခဲ့ပါတယ္ ။ Michelson-Morley Experiment ဆိုျပီး လူသိမ်ားပါတယ္ ။ စမ္းသပ္ခ်က္ က ရလာတဲ့အေျဖကေတာ့ အကုန္အံ့ၾသသြားေစခဲ့ပါေတာ့တယ္ ။ ဘာလို ့ဆို သူတို ့ဟာ ကမၻာ့သြားရာလမ္းေၾကာင္း အတိုင္း ပဲ တိုင္းတိုင္း ၊ ကမၻာ့သြားရာလမ္းေၾကာင္း ရဲ ့ေထာင့္မွန္အေနအထားပဲ တုိင္းတိုင္း ၊ အလင္းအလွ်င္ဟာအတူတူပဲျဖစ္ေနလုိ ့ပါပဲ ။ ၁၉၀၅ ခုႏွစ္မတိုင္ခင္ အထိ ဒီ စမ္းသပ္ခ်က္အေၾကာင္းကို အမ်ိဳးမ်ိဳးအေျဖထုတ္ၾကပါတယ္ ။ ဒါေပမဲ့ တစ္ခုမွက ေက်နပ္ဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး
၁၉၀၅ ခုႏွစ္မွာ ေတာ့ ဆြစ္ဇာလန္ ႏိုင္ငံရဲ ့ မူပိုင္ခြင့္ရံုး က သာမန္ စာေရးကေလးတစ္ေယာက္ကေနျပီး ေတာ့ ether ဆိုတဲ့အရာ မရွိဘူး လို ့ျပတ္ျပတ္သားသားေျပာခဲ့ပါတယ္ ။ တကယ္လုိ ့မ်ား ကၽြန္ေတာ္တို ့ဟာ Newton ယုံၾကည္အားထားခဲ့တဲ့ ပကတိ အခ်ိန္ဆိုတဲ့အရာကိုမ်ား စြန္ ့လႊတ္ ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ဒီ ether ဆိုတဲ့ အယူအဆၾကီးတစ္ခုလံုး ကို ပယ္ လိုက္လုိ့ ရတဲ့အျပင္ ပိုျပီး တိက်တဲ့ သေဘာတရား ကို ရႏိုင္တယ္ဆိုျပီး ဆိုလာပါတယ္ ။ ဒီ လို ေျပာတဲ့ ကိစၥ တစ္ခု ဟာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္မွ ဖိအားေတြ မ်ားမယ္လို ့ခင္ဗ်ားထင္ပါသလဲ ? Newton လိုလူ ရဲ ့အယူအဆ ကို ေျဗာင္းျဗန္လွန္ဖို ့ဆိုတာ ေတာ္ရံုလူ လုပ္ႏိုင္တာမဟုတ္ပါဘူး ။ Newton ဆိုတာ သိပၸံနယ္ပယ္ မွာ ဘုရင္တစ္ပါး ပါပဲ ။ သူ ့ရဲ ့ပကတိအခ်ိန္အယူအဆ ကို တြန္းလွန္ျပစ္ ခဲ့တဲ့ မူပိုင္ခြင့္ရံုးက သာမန္ စာေရး ေလး ကေတာ့ ေနာက္အခါမွာ ၂၀ ရာစု ရဲ ့အၾကီးက်ယ္ဆံုး ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးျဖစ္လာမဲ့ Albert Einstein (၁၈၇၉-၁၉၅၅) ပါ ပဲ ။

--------------------------------------------------------------------------------------
<< Thaw Zin Htun >> Curiosity Science Magazine



(အပိုင္း ၄ မွာ အထူးရီေလတီဗတီသီအိုရီအေၾကာင္းစပါ ပါ့မယ္ ) 

 References :
-Hawking, S. (1996). The illustrated A Brief History of Time (Updated and expanded ed.). New York: Bantam Books.
-Hawking, S. (2001). The universe in a nutshell. New York: Bantam Books